KARŞI TİCARET - COUNTERTRADE

Karşı ticaret, geleneksel ödeme araçlarının kullanılamadığı veya tarafların para bazında kaynak sıkıntısı çektiği durumlarda uluslararası bir satışın

Karşı ticaret, geleneksel ödeme araçlarının kullanılamadığı veya tarafların para bazında kaynak sıkıntısı çektiği durumlarda uluslararası bir satışın yapılandırılmasına alternatif bir araçtır. Karşı ticaret her iki tarafın sahip olduğu ve karşılıklı talep ettiği mal veya hizmetlerin kısmen ya da tamamen değiş tokuş edilmesinden ibarettir, ticaretin bir kısmı alınan mala karşılık farklı bir mal ve beraberinde döviz ile de gerçekleşebilir.

Karşı Ticaret Nedir? (Countertrade)

Malların nakit yerine diğer mallarla değiştirildiği karşılıklı ticaret

Paraya kıyasla mal ve hizmet ticaretini içeren karşı ticaret işlemlerinde, nakit el değiştirmez. Bu çoğunlukla en eski karşı - ticaret düzenlemesini oluşturan takas olarak anılır. Birçok hükümet, uluslararası ticarette karşı ticaret sistemi kullanarak ülkeler arasındaki ticaretteki dengesizlikleri azaltmaktadır.

Neden Karşı Ticaret?

Karşıt ticareti düşünen şirketler genellikle dış pazarlara açılmak, satışları artırmak, müşteri ve tedarikçi ilişkileri kurmak ve likidite sorunlarını aşmak istemektedir. Bununla birlikte, karşı ticaret öncelikle aşağıdakiler için kullanılıyor:

İthalat için ödeme yapamayan ülkeler ticaretin devamı için bu yolu tercih ederler. Örneğin, döviz açığının yetersizliği veya ticari kredi eksikliğinin bir sonucu olarak takas yolu tek seçenek olabilir.

• Yeni ihracat pazarları bulmaya veya yerli sanayilerin üretimini korumaya yardımcı olmak için tercih edilir.
• Rakip tedarikçilere kıyasla rekabet avantajı elde edebilmek için tercih edilir.
• Kredi eksikliği veya diğer alternatif finansman önlemlerinin önüne geçilmiş olunur.
• Yabancı bir ülkenin kural ve yönetmeliklerine ilişkin takas metodu genel kabul görür ortak bir yoldur.

Karşı ticaret örneği: PepsiCo Inc Kola ile Sovyetler Birliği Votka Takası

1972 yılında PepsiCo Inc, Sovyet pazarına girmek için bir fırsat elde etti. Sovyet hükümeti, Pepsi ürünlerinin topraklarında satılmasına izin verecekti ancak Sovyet Rublesi konvertibl değildi yani ülke dışında bir geçerliliği yoktu. Ödeme sorununu aşmak için karşı ticarete uygun bir takas anlaşması yapıldı. Anlaşmaya göre, PepsiCo Sovyetler birliğine yapacağı gazlı içecek ihracat bedeli karşılığında Sovyet devletinin bir kamu iktisadi teşebbüsü olan Stolichnaya votkası ithal edecekti. 

PepsiCo 1990'da yüzyılın takas anlaşması olarak tabir edilen, 3 milyar USD büyüklüğünde bir anlaşma daha imzaladı. Buna göre Pepsico Inc. Sovyetler Birliği'ne yaptığı meşrubat satışlarını iki katına çıkaracak, iki düzine yeni şişeleme tesisi açacak ve ülkede çok sayıda Pizza Hut restoranı açacaktı.

Ancak, Afganistan işgalinden beri ABD'liler Rus votkalarını boykot ediyordu ve bu büyük anlaşmanın votka ile takas edilmesi mümkün değildi. Pepsico, yurtdışında Sovyet yapımı gemilerin satılması ve kiralanması için yeni bir girişim başlatacağına söz verdi.

PepsiCo ve Sovyet Savaş Gemileri Takası

Pepsi ile Sovyet hükümeti arasında bir ortak girişimolarak Norveçte kurulan bir şirket aracılığı ile, hurdaya çıkması planlanan en az 10 Sovyet savaş gemisinin satışı yapılacak ve bu satışlardan elde edilecek gelirin %25'ini PepsiCo alacaktı. Böylece bir başka karşı ticaret örneği, üstelik komunist bir ülkeden kapitalist bir ülkeye savaş gemisi satışı gibi algılanacak bir şekilde gerçekleşti. Gerçekte PepsiCo bu gemileri satın almayıp sartışına aracılık etti ancak bu olayı, "PepsiCo, savaş gemisi filosuna sahip ilk şirket oldu" veya "PepsiCo Sovyetleri silahsızlandırmak için ilk adımı attı" gibi yorumlarla tarih sahnesinde yerini almıştır.

Blok-Buster Anlaşması: Pepsico'nun 3 milyar doları aşan Sovyet pazarına yönelik gerçekleştirdiği bu takas yöntemleri içeren anlaşma" yüzyılın anlaşması " olarak nitelendiriliyordu. Ardından anlaşma Sovyet rejiminin yıkılması ile birlikte çöktü.

Karşı Ticarete beklentiler

Karmaşıklık ne olursa olsun, şirketlerin karşı ticareti hala büyüme stratejisi olarak kullandıkları için:

• Zor pazarlara girmeyi sağlar.
• Başka türlü iş bulamayacağınız yerlerde şirket satışlarını artırır.
• Kredi zorluklarının üstesinden gelir.
• Azalmış veya artı ürünlerin atılmasına izin verir.
• Rakipler karşısında rekabet avantajı elde eder (rakiplerin bir sonucu olarak bir pazar payını kaybetmek istemezsiniz).
• Karşıt Ticarete Dezavantaj
• Karşı ticaretin dezavantajlarından biri, bir anlaşmanın değerinin, değiş tokuş edilen malların-satın alma değerlerinde yaşanabilecek dalgalanmalara ve fiyat sapmalarına bağlı olarak ciddi belirsizlikler yaşanabilmesidir.

Karşı Ticaret Dezavantajlar

• Takas anlaşmalarında zaman faktörü: Alışılmamış herhangi bir yolun tercih edilmesi durumunda genelde tarafların inceleme ve uzlaşma süreçleri uzun sürecektir. Takas yöntemi  üzerinde pazarlık yapılması gerekecek, bu nedenle tüm taraflar tatmin oluncaya kadar uzun sürecek müzakereler gerçekleşecektir. 
• Müzakerelerin doğasındaki karmaşıklık. 
• Daha yüksek işlem maliyetleri (örneğin aracılık işlemleri, komisyonlar). 
• Lojistik konular, özellikle de emtialar söz konusuysa.
• Ticareti yapılan malların değeri ve malların kalitesi üzerinde belirsizlik söz konusuysa

Dezavantajlarına rağmen, diğer ödeme araçlarını uygulamak mümkün değilse, ve takas sürecinde yaşanabilecek sorunları her iki taraf ortak uzlaşma zeminleri yaratarak çözebiliyorsa, bu yöntem oldukça işlevseldir.

Karşı Ticaret Çeşitleri

• Klasik Takas (Classical Barter)
• Dengeleme (Compensation)
• Karşı­ satın alma (Counterpurchase)
• Geri­ Satın alım (Buy­back) Anlaşmaları
• Önceden ­Satın alım (Advance Purchase)
• Dengeleme İşlemleri (Offset Deals)